Tổng cục Hải quan Cuba là cơ quan kiểm soát biên giới, có sứ mệnh đảm bảo an toàn, an ninh xã hội và nền kinh tế quốc gia, thu thuế và xử lý số liệu thống kê thương mại, đảm bảo thông thương hàng hóa, phương tiện vận tải và người tham gia xuất nhập cảnh. Nhiệm vụ chính của Hải quan Cuba là bảo vệ xã hội và tạo thuận lợi thương mại.
Hải quan Cuba là cơ quan trực thuộc Hội đồng Bộ trưởng từ 1990 đến nay, năm 1996 chính thức thành lập cấp Tổng cục có hệ thống dọc trong cả nước với 13 Cục Hải quan tỉnh/thành phố phân bổ trên khắp đất nước với tổng số cán bộ công chức là 3.400 người.
Trong đó, lớn nhất là Cảng Havana là 460 người và Cảng hàng không Havana là 840 người. Cuba hiện có 10 cảng hàng không và 12 cảng biển phân bố dọc đất nước. Trong 10 cảng hàng không quốc gia, có 4 cảng hàng không chỉ dành riêng cho hành khách, và 6 cảng hàng không tiếp nhận cả hành khách và hàng hóa. Trong 12 cảng biển, có hai cảng biển dành riêng cho thủ tục đối với hàng container và 10 cảng còn lại chỉ dành cho hoạt động xuất khẩu.
Về cơ cấu tổ chức, Tổng cục trưởng là người đứng đầu cơ quan Hải quan Cuba. Dưới Tổng cục trưởng có các vị trí Phó Tổng cục trưởng thứ nhất, Chánh Văn phòng Tổng cục và các Vụ TCCB, Ban Thư ký, Vụ CNTT, Trường Hải quan quốc gia có chức năng tham mưu, giúp việc cho Tổng cục trưởng.
Ngoài ra Hải quan Cuba còn có 4 Phó Tổng cục trưởng phụ trách điều hành đơn vị như: Vụ Pháp chế, Cục Đăng ký hải quan, Cục Nghiệp vụ Hải quan, Cục Số liệu thống kê hải quan, Văn phòng, Cục Kinh tế, Hành chính nội bộ, Ban quản lý rủi ro, Phòng Chỉ huy quốc gia, Cục Kiểm soát hải quan, Cục Thực thi về hải quan, Cục chó nghiệp vụ, Vụ Quan hệ quốc tế, Cục quốc phòng và an ninh, Cục Kiểm toán, Cục Giám sát, Thanh tra.
Hải quan Cuba đã kết hợp với Trường đại học Công nghệ thông tin quốc gia để cùng nghiên cứu xây dựng phần mềm thông quan điện tử và các phần mềm bổ trợ khác để tạo ra hệ thống quản lý hải quan tự động, điều hành tập trung. Đến nay đã có nhiều sản phẩm áp dụng trong ngành và Trường đang chào bán một số phần mềm ứng dụng áp dụng trong ngành hải quan và hiện có hải quan 5 nước trong khu vực Nam Mỹ đang áp dụng thí điểm hệ thống này.
Một số công tác nghiệp vụ Hải quan Cuba có kinh nghiệm triển khai thực hiện rất hiệu quả và bài bản là công tác tổ chức nuôi, huấn luyện và sử dụng chó nghiệp vụ và công tác phòng chống ma túy.
Một điểm nổi bật của hoạt động nghiệp vụ hải quan tại sân bay quốc tế La Havana là các hoạt động này được thực hiện trên cơ sở thông tin tình báo. Hải quan sân bay có một phòng phân tích thông tin tình báo với biên chế 8 người làm việc theo ca. Trên cơ sở thông tin dữ liệu của Tổng cục cung cấp trực tuyến, các thông tin về chuyến bay, hành khách, hàng hoá (do các hãng hàng không cung cấp trước cho hải quan - điều này đã được quy định rõ trong luật hải quan), các thông tin tại chỗ khi kiểm tra hành khách, và thông tin từ đội nghiệp vụ đặc biệt mặc thường phục tại sân bay, bí mật theo dõi tiếp cận với hành khách để phát hiện ra những dấu hiệu bất thường,… Các cán bộ phân tích tổng hợp và xác định trước những hành khách, lô hàng vận chuyển cần tập trung kiểm tra, kiểm soát.
Về công tác huấn luyện và sử dụng chó nghiệp vụ, Cuba có quá trình nuôi dạy, sử dụng chó nghiệp vụ từ rất sớm. Đến nay việc nuôi dưỡng, huấn luyện và tổ chức sử dụng của Hải quan Cuba đã đạt tiêu chuẩn như ở hải quan các nước hiện đại. Hiện chó của Cuba có khả năng phát hiện ma tuý, thuốc nổ, thuốc lá cigar, tiếng bước chân người. Các cơ sở nuôi dạy huấn luyện sử dụng tại các đơn vị trực tiếp như ở hải quan sân bay Hô xê marti nơ đoàn đến thăm có một đội thuộc hải quan sân bay với biên chế khoảng 20 người có cả bác sĩ chăm sóc cho chó, có các khu vực ở, phòng khám chữa bệnh, sân chơi, tập luyện.
Chi phí trung bình cho một chó nghiệp vụ hàng năm khoảng 147 đô-la Mỹ kể cả thuốc chữa bệnh. Chó giống là nguồn tại Cuba được huấn luyện từ bé và khi đưa về các đơn vị sử dụng thì người huấn luyện chó đi theo luôn. Chó nghiệp vụ của Hải quan Cuba đã phát hiện được nhiều vụ vận chuyển ma tuý, thuốc nổ vận chuyển qua Cuba.
Về công tác chống ma tuý, do vị trí địa lý của mình, Cuba là một địa điểm trung chuyển ma tuý lý tưởng từ các nước Nam Mỹ đi các nơi trên thế giới. Tại Cuba vấn đề sử dụng ma tuý không nghiêm trọng, việc sử dụng chủ yếu do người nước ngoài mang vào. Nhằm thu hút khách du lịch, Cuba không cấm người nước ngoài sử dụng ma tuý, tuy nhiên khi nhập cảnh phải khai báo và được mang vào một lượng vừa đủ cho tiêu thụ cá nhân, nếu không khai báo thì bị phạt, nghiêm cấm việc bán, cho lại người Cuba để sử dụng. Các biện pháp kiểm soát áp dụng như sử dụng chó nghiệp vụ, sử dụng các máy phát hiện ma tuý (máy iôn), máy soi phát hiện ma tuý giấu trong bụng, trong người,… và có một lực lượng chuyên trách kiểm soát ma tuý.
Về sử dụng máy soi: Hải quan Cuba có quá trình trang bị sử dụng máy soi từ rất sớm và phát huy kết quả rất tốt. Qua thống kê của bạn cho thấy 95% số vụ phát hiện nhờ qua máy soi trong đó 100% số vụ phát hiện tại hải quan bưu điện là nhờ máy soi. Các côngtennơ hàng bị sàng lọc đưa vào soi trên cơ sở áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro, nhờ đó vừa đảm bảo quản lý tốt vừa tạo thuận lợi cho lưu thông thương mại.
Nguồn: Báo Hải quan